Bastienne Wentzel

Dat de mens grotendeels verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde door de enorme uitstoot van CO2, daarover is vrijwel iedereen het eens. Het is logisch dat de mens daar dan ook een oplossing voor verzorgt, zoals CO2 afvangen op de plek waar je het maakt, bij energiecentrales of in de industrie. Dit gas kun je weer opbergen...

Pijn zit tussen je oren. Letterlijk, want het signaal dat er ergens iets mis is in je lijf vertalen je hersenen naar ‘ik heb pijn’. En dat is maar goed ook, want pijn zorgt ervoor dat je maatregelen neemt om de oorzaak van de pijn weg te nemen of te verminderen. Maar er zijn diverse soorten pijn, zoals door een verwonding of ziekte, en...

Een celkweek in een petrischaaltje of een proefdier is niet altijd geschikt of gewenst om medicijnen op te testen. Sinds enkele jaren hebben we daarom organen-op-een-chip: plaatjes van kunststof of silicium waarop cellen kunnen groeien in een relatief natuurlijke omgeving. Steeds kleinere chips en sensoren en doorbraken in de stamceltechnologie...

Ouder worden gaat vanzelf, maar veroudering is een biologisch gecompliceerd proces. Onze genen zijn goed in schade opruimen, maar niet perfect, zodat die ophoopt. Cellen zijn zo geprogrammeerd dat ze afsterven als ze kapot zijn en stamcellen vernieuwen vervolgens het weefsel. Verder is een goed metabolisme van cruciaal belang. Daaronder...

Verbindingen met silicium zijn al duizenden jaren een wezenlijk onderdeel van de menselijke samenleving: vuursteen is immers ook een siliciumverbinding, net als glas. Zuiver silicium vindt onder meer toepassing in de staalindustrie, elektronica en zonnecellen. Silicium is een halfgeleider: met behulp van een spanning kun je de geleiding...

Eenderde van de aarde bestaat uit het element ijzer. En ook in de ruimte komt het zoveel voor, dat er meteorieten op aarde zijn geland die bijna helemaal uit ijzer bestaan. De eerste ijzeren voorwerpen maakten mensen duizenden jaren geleden dan ook van meteorietijzer. In de achttiende eeuw heeft ijzer de industrialisatie van Nederland...

Nieuwe ledematen: Een muis met een mensenoor op zijn rug baarde eind jaren negentig opzien. Wetenschappers waren erin geslaagd een bioafbreekbare mal in de vorm van een oor te bekleden met cellen en te plaatsen onder de huid van een muis, zodat de cellen gaan groeien. Nu was dit geen echt, werkend oor, maar het principe was bewezen: het...

Bijzonder beeld: We gebruiken ze dagelijks: laptops, smartphones,digitale horloges en rekenmachines met een liquid christal display (lcd). Die beeldschermen kunnen niet zonder vloeibaar kristal, een bijzondere stoffase die een Oostenrijkse botanicus per toeval ontdekte. Het materiaal gedraagt zich als een vloeistof, maar verstrooit ook...

IJzersterk biopolymeer: We schrijven en printen erop, pakken ermee in en vegen er viezigheid mee schoon. En in Japan bouwen ze er zelfs huizen van. Het bestaat vrijwel uitsluitend uit cellulose, een natuurlijk biopolymeer en het hoofdbestanddeel van hout. We verbruiken gemiddeld 200 kg papier per persoon per jaar. Papier wordt gemaakt...

Kostbaar goed: Hofdames in de 17de eeuw verbaasden zich over het geheimzinnig lichtgevende ‘koude vuur’ dat alchemisten maakten uit urine. Later raakte fosfor vooral bekend via lucifers en gevreesd door vergiftigingen en brandbommen. Na de Tweede Wereldoorlog zorgde fosforrijke rots voor welvaart in West-Europa. De landbouw maakte zijn...

Reacties in de ruimte: Astrochemie omvat alles,van de chemie van jonge sterrenstelsels en sterren tot planeten, ons zonnestelsel en de aarde. De afstanden in het heelal zijn immens. Wat materie ophalen bij een ster lichtjaren verderop, om te kijken welke stoffen daarin zitten, lukt niet. Maar de vorming bestuderen van andere sterren en...

Voor zo'n bekend element is er maar weinig van. Al het goud dat wereldwijd in omloop is, past bij elkaar makkelijk in vier Olympische zwembaden. Al eeuwenlang zoeken alchemisten naar de Steen der Wijzen om goud uit lood en andere elementen te maken. Dat is nog niemand gelukt, en dat is maar goed ook want dan was de waarde van goud zeker...

Koolstof is zo'n gewoon en vertrouwd element dat je haast zou vergeten hoe bijzonder het is. We eten het dagelijks, ademen het uit en voeren het aan de auto, de planten en de huisdieren. Als onderdeel van DNA bepaalt het onze eigenschappen. We kunnen ermee lezen en schrijven, als het ware. Maar waarom koolstof? Er zijn meer dan honderd...

Zeep is al zo oud als de wereld. De Babyloniërs schreven het recept ervoor al op hun kleitabletten. De bereiding is eenvoudig: kook vet met loog. Dit levert een substantie op die allerlei vuil kan verwijderen. Lange tijd werden deze klassieke zepen ook gebruikt voor het schoonmaken van kleding. Maar in de moderne wasmiddelen is nauwelijks...

Energie uit de zon is er in overvloed. Genoeg om iedereen tot in lengte van dagen van stroom te voorzien, maar de kunst is om al die energie nuttig te gebruiken. Dat kan door er met een zonnecel elektrische stroom van te maken. De blauwe zonnepanelen van kristallijn silicium klaren die klus. Je ziet ze steeds vaker op daken van huizen,...

Alles wat groeit en bloeit is biomassa. Variërend van landbouwgewassen als maïs, aardappelen en soja tot bosbouwproducten. En van dierlijke reststoffen als mest en slachtafval tot biologisch afbreekbaar afval uit de industrie en huishoudens. Biomassa zit boordevol nuttige verbindingen. Zo bevatten soja, palmolie en koolzaad bijvoorbeeld...

Binnenkort staat in Dubai het hoogste gebouw ter wereld. Een kolos van zo’n achthonderd meter hoog, grotendeels gemaakt van beton. Zonder dit materiaal was het een onmogelijk project geweest, en datzelfde geldt bijvoorbeeld voor het aanleggen van de HSL. Ook het Colosseum in Rome had er vandaag niet meer gestaan als de oude Romeinen het...

Al duizenden jaren geleden gebruikten mensen in Centraal- en Zuid-Amerika natuurrubber voor hun kleding en gebruiksvoorwerpen. Als basis diende latex, het sap van de rubberboom. Sinds de negentiende eeuw kunnen chemici ook synthetisch rubber maken uit olieproducten. Karakteristieke eigenschap van rubber is de elasticiteit – denkmaar aan...

Wereldwijd verbruiken we jaarlijks grofweg 450 triljoen Joules aan energie en volgens schattingen zal dit in 2030 nog eens met 50 procent zijn toegenomen. Tot nu toe wordt de energiemarkt vrijwel volledig beheerst door fossiele brandstoffen. Dat levert niet alleen milieuproblemen op, maar bovendien raakt de voorraad op. Energie-experts...

DNA is het molecuul van het leven. De code waarin alle instructies voor onze cellen wordt geschreven bestaat uit de letters A, C, G en T: de vier basen die de bekende wenteltrapstructuur van DNA vormen. Het lezen van die code komt neer op het bepalen van de basenvolgorde, ook wel sequencing genoemd. Dit kunstje beheersen biochemici al...

Toen ruim veertig jaar geleden de eerste laser werd gebouwd was eigenlijk helemaal niet duidelijk wat voor nut het apparaat zou hebben. Pas na de uitvinding van de glasvezelkabel in de jaren zeventig werden lasers gebruikt als communicatiemiddel. Sindsdien zijn ze niet meer weg te denken uit ons moderne leven: van cdspeler tot streepjescodescanner,...

Televisies, computers, kleding, bouwmaterialen, autobekleding, gordijnen – er is bijna geen materiaal of er zitten wel vlamvertragers in. Ze vallen nauwelijks meer weg te denken uit ons moderne leven. Zonder hun beschermende werking zou de schade bij branden veel groter zijn. Desondanks blijven brandvertragers een keuze tussen twee kwaden:...

Een oprolbaar computerscherm, tentdoek als zonnecel en een lichtgevend plafond. Het zijn geen hersenspinsels van een geflipte technoloog, maar toepassingsmogelijkheden van kunststoffen die stroom geleiden. Geleidende polymeren zijn eind jaren zeventig bij toeval ontdekt. Eveneens bij toeval bleek tien jaar later dat sommige polymeren...

In 2013 moet de ruim dertig jaar oude kerncentrale in het Zeeuwse Borssele sluiten. Er is gespaard voor de ontmantelingskosten, maar als deze duurder zouden uitvallen staat de overheid garant voor de meerkosten. Verder kan de eigenaar (het energiebedijf EPZ) een claim voor winstderving indienen, die kan oplopen tot een miljard euro. Vanwege...